Waarom nieuws schadelijk is voor onze psychische gezondheid
Ik ben een goed mens, ik ben een goed mens, ik ben een goed mens.
Ik heb het hart op de goede plek, ik heb het hart op de goede plek, ik heb het hart op de goede plek.
Hoe voelt dat?
Herhaling is een krachtig middel, dat het beste in mensen naar boven kan halen. In de therapie die ik geef zie ik ook terug hoe de kracht van herhaling van waarde kan zijn om mensen beter te laten voelen. Wanneer mensen iedere dag opschrijven wat er goed gaat, maar ook wanneer zij vaker te horen krijgen, van bijvoorbeeld mij als therapeut, dat zij dingen goed doen en dat er dingen goed gaan, dan ontstaat er geloof en vertrouwen.
Helaas is het omgekeerde ook waar. Niet zelden zie ik mensen met een negatief zelfbeeld.
Wanneer een baby’tje op de aarde komt ziet het zichzelf niet als waardeloos, een nietsnut of niet goed genoeg. Nee. Het baby’tje ìs gewoon. Door wat het baby’tje, en uiteindelijk het kind, opdoet aan ervaringen, zal het een beeld over zichzelf vormen. Wanneer een kind liefdevolle boodschappen meekrijgt zal het ook met liefde naar zichzelf kijken. Wanneer een kind alsmaar negatieve boodschappen meekrijgt zal het zichzelf ook negatief benaderen.
De boodschappen die een kind meekrijgt kunnen direct en indirect plaatsvinden. Direct is bijvoorbeeld wanneer een kind wordt uitgescholden of letterlijk te horen krijgt dat het er niet toe doet. Indirect kan bijvoorbeeld zijn wanneer een ouder altijd werkt en na werk alsmaar moe is en daardoor weinig omkijkt naar de kinderen. Het kind kan dan over zichzelf gaan denken dat het niet belangrijk genoeg is, dat werk van de ouder belangrijker is voor de ouder dat hijzelf. Het hoeft in dat geval dus niet zo te zijn dat de ouder dit ook daadwerkelijk vindt. Een kind probeert de wereld om hem heen te begrijpen en zal bij herhaaldelijke afwijzing doorgaans de schuld bij zichzelf zoeken, ook wanneer dit niet het geval is. Dit heeft te maken met dat het kind de ouders nodig heeft om te overleven, de loyaliteit naar ouders is daarom zeer groot.
Door een herhaling aan ervaringen vindt er dus beeldvorming plaats. Fantastisch – als het gaat over positieve beeldvorming die mensen in hun kracht zet. En tegelijkertijd iets om bewust van te zijn als het gaat over herhaling die ons negatief beïnvloedt.
Ik schrijf dit stuk omdat ik mij zorgen maak over het effect van de herhaling van het nieuws op onze psychische gezondheid. Als ik een nieuwswebsite open en de koppen lees, zie ik dat het overgrote gedeelte van de berichtgeving bestaat uit negatief en angstaanjagend nieuws. Oorlog, moord, dreiging, economische zorgen, maatschappelijke zorgen, oplichting en ga zo verder. Het lezen van dergelijke berichtgeving roept (onbewust) spanning en stress bij ons op. En toch blijven mensen het nieuws kijken, luisteren en lezen. Vroeger keek ik zelf ook iedere ochtend en avond het nieuws, want, dacht ik: het is belangrijk om te weten wat er speelt in de wereld. Tegelijkertijd maakte het mij machteloos, want jeetje wat is er een hoop ellende in de wereld, en wat kan ik er weinig aan veranderen. En dit betreft mijn zorg want dit is wat ik veel terugzie in de spreekkamer, het maakt mensen machteloos en angstig.
Niet alleen de angst en machteloosheid baat mij zorgen er ontstaat daarnaast een misperceptie van risico’s. Als voorbeeld, een tijdlang was er veel berichtgeving over vliegtuigen die waren verongelukt. Dit maakte dat mensen de kans op verongelukken in een vliegtuig (in 2017 zijn er 399 mensen overleden door een vliegtuigongeluk) overschatten, terwijl de kans dat je komt te overlijden omdat je valt groter is (in 2017 zijn er 4032 mensen overleden door een val).
De psychologie heeft hier ook een term voor bedacht de ‘availability-bias’, welke inhoudt dat mensen vertrouwen op datgene dat zij snel terug kunnen halen uit hun geheugen, van wat zij hebben gehoord en gezien en op basis daarvan inschattingen en keuzes gaan maken. Dus daar waar ik dacht “want jeetje wat is er een hoop ellende in de wereld, en wat kan ik er weinig aan veranderen” klopt dit misschien niet helemaal, want er is ook ontzettend veel mooi en positief nieuws te vertellen, misschien wel meer dan het negatieve nieuws. Onderstaand zie je dit ook mooi weergegeven.
Er wordt ons een fractie verteld van wat er gebeurt in de wereld. Wie bepaalt welk nieuws er wel en niet wordt verteld, en hoe dit wordt verteld. Ik denk dat het belangrijk is dat wij onszelf dit afvragen.
Het nieuws wordt iedere dag op meerdere momenten op de dag aangeboden, veel herhaling dus. Deze kracht van herhaling gaat, wanneer jij je daar niet bewust van bent, net zoals bij het eerder genoemde baby’tje, jouw zelf- en wereldbeeld aanpassen. Met alle gevolgen van dien.
Daarbij blijkt tevens uit onderzoek dat de effecten van nieuws op de mens niet mis zijn: “Misperceptie van risico’s, angst, gevoelens, aangeleerde hulpeloosheid, vijandigheid ten opzichte van anderen en afstomping”*. En zo zijn er nog tientallen studies die uitwijzen dat het nieuws jouw mentale gezondheid schaadt**.
Wanneer ik mensen in behandeling heb die veel nieuws kijken en daar last van lijken te hebben, raad ik hen aan om minder tot het liefst geen nieuws te kijken. Nieuwsapps en meldingen worden dan van de telefoon verwijderd en er blijkt ineens tijd over voor andere, leukere dingen. Ik zie vrijwel altijd een direct effect. Mensen voelen zich rustiger, minder angstig, minder machteloos en hebben vaak ook meer energie.
Alles te samen genomen is herhaaldelijk het nieuws kijken dus schadelijk voor de psychische gezondheid om verschillende redenen. Het nieuws zorgt voor: negatief wereld- en soms ook zelfbeeld, misperceptie van risico’s, angst, gevoelens, aangeleerde hulpeloosheid, vijandigheid ten opzichte van anderen en afstomping. Je hiervan bewust zijn kan helpen om bewustere keuzes te maken in welke informatie jij tot je wilt nemen. Daarnaast kun je deze informatie over de kracht van herhaling ook ten positieve inzetten om jouw wereld- en zelfbeeld te verbeteren, bijvoorbeeld door zelf actief op zoek te gaan naar (positieve) informatie die jij tot je wilt nemen.
Ik kies zelf welke informatie ik lees.
Ik kies zelf welke informatie ik kijk.
Ik kies zelf welke informatie relevant is.
Ik kies zelf.
* Publishing-the-Positive_MA-thesis-research-2016_Jodie-Jackson.pdf (constructivejournalism.org)
** The psychological impact of negative TV news bulletins: The catastrophizing of personal worries. (envisionkindness.org)